Op de website katholiek.nl gaf de redactie de volgende recensie gegeven op de Passion:
Voor de zesde keer was The Passion vanavond te zien op NPO1. Het Eemplein in Amersfoort was het centrum van een van de best bekeken televisieformats van de laatste jaren. Dit jaar een beduidend mindere versie waarin Lennette van Dongen de krappe voldoende voor de poorten van kritische twitteraard wegsleept.
Je moet durven het Passieverhaal zo vrij te gaan opvoeren dat er ruimte is voor actualisatie of je kiest om zo dicht bij de tekst van de Evangeliën te blijven en dan is daar geen ruimte voor. De Passion, ook de 2016 versie, kiest hom noch kuit. En dat gaat ten koste van de overtuigingskracht van het spetakel.
The Passion begint met een rede van Jezus. Doe niet schijnheilig. Veroordeel anderen niet. De politie wil ingrijpen als Romeinse soldaten. Direct daarop worden de hoofdrolspelers geïntroduceerd. De rollen zijn dit jaar toebedeeld aan Martijn Fischer (Jezus), Ellen ten Damme (Maria), Lenette van Dongen (Verteller), Sofie van den Enk (Verslaggever), Xander de Buisonjé (Judas) en Howard Komproe als Pilatus.
Vluchtelingen
De introductie van Lenette van Dongen is lang: 10 minuten. The Passion wil aansluiten bij de actualiteit, zegt ze. De vele vluchtelingen, en vraagt zich af: is dit nieuws? Er wordt een koppeling gemaakt met de vluchtelingen uit Vlaanderen in Amersfoort. “De geschiedenis herhaalt zich, en blijft zich herhaling.” The Passion is het verhaal van het lijden, de weg van de eenzame keuze.” Lenette van Dongen presteert het om het lijdensverhaal van Jezus in zijn volle heftigheid te laten staan.
Een paar stevige verwijzingen naar de huidige vluchtelingenproblematiek en de aanslagen in Brussel zijn natuurlijk mooi en zeker te begrijpen. De parallellen tussen Jezus’ passieverhaal en deze actualiteiten laten zich echter maar moeilijk trekken. Jezus was geen vluchteling, maar een politiek activist. Jezus was geen zelfmoordterrorist, noch was hij het slachtoffer van terrorisme, maar werd min of meer ‘volgens de regels’ geëxecuteerd door de officiële lokale (Romeinse) overheid.
En Jezus zingt De Dijk:
Deze wereld met al zijn pijn en
Leed en gelazer, zijn vuil en verdriet
Deze wereld die je voelt schrijnen
Deze wereld is mijn wereld niet
Opvallend is de koppeling naar de dag van vandaag, van deze week. Een wrang geluk bij een ongeluk? Nee, juist gekozen om de verschrikkelijke aanslagen in Brussel een plaats te geven. Het vertellen van het verhaal duurt lang, in onze beleving langer dan voorheen. Dat maakt een uitzending trager. Daar staat tegenover dat Lenette van Dongen zich een hele goede vertelster toont. Misschien wel de beste van alle edities.
En Maria zingt Guus Meeuwis:
Ik zal vandaag de storm bedwingen
en dan laten razen
tot ze stil is met jou bij mij
kan ik alles
wil ik alles en ik weet dat ik straks zonder
veel te klein en niks meer waard ben
en geen dag meer door kan
Fischer overtuigt niet als acteur
Daarna spreekt Jezus. Over Petrus die de rots van de kerk is. Waar Jezus zijn apostelen overtuigt, doet Martijn Fischer dan allerminst. Beter is het duet tussen Petrus en Jezus:
De dag zal komen
Het uur zal slaan
Dat ik jou zie
En stil zal staan
En alles laten
Voor wat het is
Het staat geschreven
Het lot beslist
Vervolgens is er het bekende deel met getuigenissen. In eerdere edities werden getuigenissen gecast. Nu is dat niet anders. De eerste getuigenis is van een Syrische christelijke vluchteling. “Het is pijnlijk hoe je mensen ontworteld ziet in mijn land. Maar na het lijden is de opstanding.” De andere getuigenis is van een gezin. En hoe erg het ook is om je moeder te verliezen op jonge leeftijd zijn de getuigenissen te EO, te gekunsteld, te ‘onecht’.
Het concept van de lopende journalist blijft wringen. Ze noemt de tocht van het kruis gelukkig wel de processie, maar de verhalen overtuigen niet. Dat ligt niet aan de oprechtheid van de geïnterviewden, maar de Passion wankelt tussen (gefingeerde) spontaniteit en strak geregisseerde gesprekken met voorbeeldige passanten. En dan zegt de journalist: Waarom loop je hier? Zegt de man: Omdat ik moeder op jonge leeftijd verloren heb. En zo ben ik dichter bij God en bij mijn moeder. Zegt de interviewer: O echt, wat heftig. Dat ervaar je dus zo. Nee, daarom zegt ie het. Dommie.
Jesus is for losers, zegt Lenette van Dongen vervolgens. Haar vertelkracht blijft, maar haalt het tempo volstrekt onderuit. Het rustige nummer van de 3JS versterkt dat. En het versterkt tegelijkertijd het intieme verhaal.
Geef mij een naam, noem mij het houden van elkaar
Noem mij maar God, noem mij het goede
Geloof maar in mij, ik ben de ruimte en de tijd
Ik ben er nu en ik zal er morgen zijn
Jezus deelt brood en wijn (jammer dat op Witte Donderdag niet even de voeten worden gewassen) met zijn apostelen. De meest overtuigende apostel-acteur is ongetwijfeld Arie Slob, oud-fractievoorzitter van de ChristenUnie. Hij speelt zonder één regel tekst overigens. Jammer. Hem zouden we geloven.
Mocht je op een dag verdwijnen
Weet dan dat ik op je wacht
Want mijn lief
Altijd heb ik je lief
Ik kan niet zonder jou bestaan
Dan winnen de liederen aan kracht. Ze worden meer rock, en dat past bij de ontwikkeling van het verhaal. The Scene heeft sowieso sterke teksten. Het tenenkrommende lopen over het water van een leeg zwembad doet daar niets aan af, gelukkig.
en de maan klimt hoger
en de wereld kraakt
en ik word dover
ik hoor mijn eigen woorden vallen
maar niemand wordt geraakt
en ik zoek naar het woord dat alles open maakt
De twee moordenaars naast Jezus zijn goed. Het is een mooie keuze van de regie om op dit moment in het verhaal te doen, direct na de arrestatie.
Ellen ten Damme zakt door het ijs
Ten Damme zingt zuiver, maar is de minste van de zangpartijen. Inhoudelijk is er een terugkerende fout, waar Ten Damme overigens niets aan kan doen. Wederom worden de twee Maria’s door elkaar gehaald. Het gaat de EO heel duidelijk om Maria Moeder Gods. Zo wordt de rol naar buiten gebracht. Maar de teksten die zij zingt, passen beter bij Maria Magdalena. Net als vorige jaren gaat het in Maria’s liederen over liefde, passie en kracht, teksten van, voor en door lovers. Niet voor een moeder die haar kind aan het verliezen is. Daar horen andere teksten bij. Is er niemand die de EO even kan uitleggen wat het verschil is tussen die twee rollen?
Hou vol hou vast
Er is altijd nog mijn arm die om je heen past
En altijd nog mijn schouder die je recht houdt
Al is het maar voor even
(Blof)
De link met het passieverhaal zwakt af. Is er soms een link, vraag je je af? Op Twitter merk je dat mensen die vraag ook stellen en geven daarmee Antoine Bodaronbewust en onbedoeld gelijk.
Judas zingt Borsato:
Zou je niet eindeloos rijk willen zijn
Voor een dag
Als koning ontwaken en baden in weelde
Alles was goud wat je zag
Voor een dag op de troon van een luchtkasteel
Hoewel soms een kwinkslag te zien is. Op het Eemplein staat het gebouw d’Eersteling. Dat is voor de intimi toepasselijk: Jezus als Alpha (en Omega).
Lennette van Dongen redt The Passion
Terug naar Lenette van Dongen. Zij blijft het verhaal dragen en krijgt een hele dikke voldoende. Zonder haar was The Passion in Amersfoort gedoemd om te mislukken.
En vele malen beter dan de getuigenissen met Sophie van den Enk. “Ik ben gepest en Jezus heeft mij gesteund.” Als The Passion bedoeld is voor de ‘buitenwacht’, zou je zo graag mensen zonder geloof willen horen wat het verhaal van het lijden van Jezus met hen doet. Maar dat wordt afgekapt als een jongen zegt: “Ik vind eieren zoeken leuker.”
Dan is het woord aan Howard Pilatus. Die niet goed kan zingen. Gelukkig trekt Fischer het op, haast met Amsterdams accent.
Denk goed na aan welke kant je staat
Denk niet wit (denk niet wit), denk niet zwart (denk niet zwart)
Denk niet zwart-wit
Denk niet wit (denk niet wit), denk niet zwart (denk niet zwart)
Denk niet zwart-wit
Het is de opmaat naar de apotheose van het verhaal. Bar-abbas mag vrij, Jezus moet gekruisigd worden. Lenette van Dongen mag een tekst van Wende Snijders zingen. Bizarre tekst!
De wereld beweegt, ze hoert en sloert
Ze steekt en ze naait
Ze slikt en ze boert
Het tekent deze editie van The Passion dat de vertelster, Lenette van Dongen, het verhaal draagt. Meer dan de muziek, de teksten en de uitvoerenden. “Ben ik beter”, zegt ze, “als ik in de spiegel kijkt en mijn handen was.” Mooiii. Hierdoor wordt de afstand tussen het Bijbelverhaal en de kijker tot een minimum gereduceerd. Het zuigt je het spel in.
Van Dongen zorgt voor kippenvel bij de kruisdood. Er wordt niet voor de marteldetails gekozen en dat is een krachtige keuze. Je hebt bovendien geen lied nodig hebt om de meest indringende scene te verwoorden. Sorry, Ellen ten Dame, sorry Rob de Nijs.
Afscheid nam ik niet
en het einde blijft nu open,
zoals jij het achterliet.
Misschien is het niet waar.
Zwaait opeens die deur weer open
en natuurlijk sta jij daar.
Dood en lijden hebben niet het laatste woord. Of je het gelooft of niet, besluit Van Dongen. “Kies zelf maar hoe deze Passion afloopt.”
En hoe het ook afloopt. De televisietraditie gaat door. Met de uitsmijter voor Marco Borsato. Misschien moet hij volgend jaar maar zelf komen zingen.
Als rennen geen zin meer heeft
Dan zal ik naast je staan
Ben je nooit alleen
Als het voor vluchten te laat is
En de goden vallen aan
Als het uur van de strijd is gekomen
En als je alles af wordt genomen
Dan kom ik en vecht met je mee
Als The Passion wil blijven en groeien dat moet de organisatie voor een volgende editie echt nog meer investeren in de kwaliteit.
bron: Redactie Katholiek.nl