Vrijdag 31 augustus nam Klaas van de Kamp afscheid als algmeen secretaris van de Raad. Ter gelegenheid van zijn afscheid hield hij een verhaal over de beeldcultuur. Zijn lezing vindt u hieronder. Op een later tijdstip zullen op deze plek meer woorden en wij hopen vooral ook foto’s aan zijn afscheid worden gewijd. De Raad is hem veel dank verschuldigd voor het vele werk dat hij voor de oecumene heeft verricht.

 

BeeldcultuurOver KerkproeverijOver tijdschriftenOver oecumene	Beeld 1: Tekst Beeldcultuur Het kostte Dirk enige overtuigingskracht om dit afscheid georganiseerd te krijgen. Ik ging uiteindelijk om toen het idee opkwam om het te koppelen aan een lopende campagne van de Raad van Kerken. We besloten het afscheidsthema te verbinden aan Kerkproeverij, waarvan we zondag 16 september en zaterdag 15 september getuige kunnen zijn. Kerkproeverij wordt dit jaar ingeluid door Streetart, door beelden. En zo was het thema geboren: de beeldcultuur.
	Beeld 2: Kerkproeverij Ik wil er een causerie aan wijden. Ik snijdt drie onderdelen aan: I.    Het beeld in Kerkproeverij. II.    Het beeld in tijdschriften van de Raad, de laatste tien jaar. III.    Het beeld en de oecumene. Als definitie van ‘beeldcultuur’ hanteer ik: ‘Een beeldcultuur is een maatschappelijke ontwikkeling waarbij visuele beelden een indringende rol spelen in de communicatie’.
	I. Beeld 3: Michael Harvey We hebben het over de beeldcultuur in samenhang met Kerkproeverij. Kerkproeverij is de missionaire campagne waarin we kerkgangers motiveren een gast uit te nodigen om mee te gaan naar de kerk. Zondag 16 september en zaterdag 15 september is het zo ver. Het was Michael Harvey in Engeland die het idee lanceerde aan het begin van deze eeuw.
	Beeld 4: Ruan Crew Het was Ruan Crew die het thema aanstipte in de Raad. We spraken in de plenaire Raad over campagnes. De Remonstranten hadden een campagne met de slogan ‘Mijn God doet dit of dat’. De PKN had een kerstcampagne. We realiseerden ons, dat de campagnes vaak tot effect hebben dat zielen van de ene naar de andere kerk muteren. En we hebben de neiging om slogans te kiezen waarmee we elkaars populatie aanspreken. Dat zou anders kunnen. Ruan Crew wees op de Anglicaanse Kerk waarin men een gezamenlijke campagne ‘Back to Church Sunday’ heeft. De kerken mikken op mensen aan de rand van de kerk. Ze doen dat als kerken samen. En je neemt mensen persoonlijk mee naar je eigen kerk. Eerlijker kan het niet zijn.
	Beeld 5: Blijven komen (cartoon) Je bent geneigd het resultaat van Kerkproeverij te meten in gasten die blijven komen na één bezoek. Dat mag. Dat geldt ongeveer voor 1 op de 7 bezoekers. Dat ze blijven is één van de doelen. Maar er is meer. Er  zijn andere resultaten van Kerkproeverij die minstens zo belangrijk zijn.
	Beeld 6: Ga je mee? (cartoon) Een ander doel is dat mensen zich realiseren dat gastvrijheid, een uitnodigende cultuur, niet een mogelijkheid is van leven, maar een fundament van wat levenskwaliteit is. Een belangrijk resultaat van de campagne is het besef bij kerkmensen dat de ander de moeite van de nodiging waard is. En tegelijk dat je best trots mag zijn op je geloof en dat het zinvol is andere mensen daarbij te betrekken. Het blijkt dat veel mensen het leuk vindt om speciaal gevraagd te zijn
	Beeld 7: Sociaal en institutioneel vertrouwen (statistiek) Recent onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek, in mei 2018 naar buiten gebracht onder de naam ‘Vertrouwen op de kaart’, laat zien dat de gemiddelde Nederlander het meeste vertrouwen heeft in de politie (74,5 procent), in rechters (72,9 procent) en de medemens (62,2 procent). De kerk komt er met 31,2 procent bekaaid van af. Al blijkt het vertrouwen in de kerk in Noord-Overijssel en de Veluwe beduidend hoger te zijn dan in Brabant en in Limburg.
	Beeld 8: Weer gezicht krijgen (cartoon) Waar komt dat gebrek aan vertrouwen vandaan? Er zijn diverse redenen. Het heeft ongetwijfeld met misstanden in de kerk te maken. Maar ik zoom vandaag in op iets anders. Ik wil verder denken met u over communicatie en ik sluit aan bij het onderzoek van het CBS. We lopen het risico dat we elkaar niet kennen. Dat we alleen beelden hebben. Dat er geen persoonlijke bekendheid is. Dan ben ik bij een tweede definitie. Ik gaf u de definitie van een beeldcultuur. Nu moeten we ook de definitie van beeldvorming toevoegen. Beeldvorming is de waardering die mensen hebben van entiteiten. Beeldvorming is gebaseerd op feiten, soms; op mythes, op vooronderstellingen, op praat van anderen. We hebben beeldvorming nodig, omdat het parallel loopt met routine en ervaring. Als er geen beeldvorming was, zouden we altijd en overal opnieuw moeten zoeken naar het lichtknopje. Dankzij onze vooroordelen kunnen we een aantal dingen doen op de automatische piloot en hoeven we slechts bij echt belangrijke zaken na te denken. Anne van der Meiden noemt dat ‘selectieve perceptie’. Je kan niet alles zien. Dus laat je je leiden door wat je wilt zien. Dat maakt waarneming minder inspannend. Selectieve perceptie geeft kleur aan de waarnemingen en bevestiging van wat we al in een vakje hadden gerubriceerd. Zolang de beeldvorming positief is, heb je het tij mee. Als de beeldvorming negatief is, is het heel moeilijk daar nog weer een open mind voor te creëren. Welnu, van de mensen die een keer meegaan naar een kerk, en niet direct terugkomen geeft de meerderheid aan dat hun beeld van de kerk opgefrist is. De omgangsvormen hebben zich ontwikkelt, ze hebben nieuwe liederen gehoord, de toonzetting is net even anders dan het was op het moment dat zij de kerk voor het laatst bezochten. Die geactualiseerde beeldvorming is een belangrijk effect van Kerkproeverij.
	Beeld 9: Stoepkrijt De kerngroep Kerkproeverij heeft dit jaar de keus gemaakt om kort voor de zondag en zaterdag van Kerkproeverij aandacht te zoeken voor het evenement door op twintig plaatsen kunstenaars street-art te laten verzorgen. Ik vind dat een gelukkige keuze. De kunstenaren maken verbeeldingen die mensen moeten verleiden een kerkdienst te bezoeken. Ze werken aan beeldvorming.
	Beeld 10: Manier van presenteren (cartoon) De kerken proberen met stoepkrijten en met de daarachter liggende campagne van Kerkproeverij de beeldvorming in positieve zin te beïnvloeden. De bedoeling herinnert mij aan een anekdote van twee groepen van monniken, die ik ooit hoorde tijdens colleges bij massacommunicatie. De ene groep van kloosterlingen is op bezoek bij een andere groep kloosterlingen. De bezoekers verbazen zich over de vrije moraal, om niet te zeggen  het ontbreken van de moraal bij de gastheren. De monniken die ze bezoeken blijken te roken, ondanks hun belofte tot eenvoudig leven. Als het zelfs bij één van de getijden doorgaat, spreken ze hun collegae daar op aan. ‘Hoe bestaat het dat jullie abt het goedvindt dat jullie roken tijdens het brevieren?’, vragen ze. Waarop de monniken antwoorden: ‘Zo hebben we het ook niet gevraagd. We hebben gevraagd: Waarde abt, hebt u er moeite mee als we tijdens het roken bidden?’ Hoe je iets presenteer, bepaalt kraak en smaak.

Vervolg: klik hier